Rani srednji vijek u povijesti Europe i, rjeđe, svijeta, označava prvi od tri pod-perioda srednjeg vijeka, Rani srednji vijek je okvirno trajao od oko 5/6. do 10/11. vijeka.  Prethodio mu je završni period Starog vijeka ili kasna antika, a slijedio ga je razvijeni ili visoki srednji vijek. 

Rani srednji vijek karakteriziraju izuzetno burne demografske, a potom političke, ekonomske i kulturne promjene koje su od kasnijih historičara uglavnom dobile negativan predznak, odnosno zbog kojih se taj period često smatra sinonimom za izraz Mračno doba ili "mračni srednji vijek". 

Prije svega se to odnosi na efekte Velike seobe naroda i nešto kasnijih muslimanskih osvajanja. Ta osvajanja su dovela do kolapsa društveno-ekonomskih institucija nekadašnjeg Rimskog Carstva, depopulacije, de-urbanizacije i općenitog opadanja kulture. S druge strane, isti je period označilo i pokrštavanje područja izvan Rimskog Carstva, pa tako za mnoge dijelove Europe. Tek u ranom srednjem vijeku počinje pisana povijest.  Trend ranog srednjeg vijeka je bila postepena transformacija ostataka antičkog svijeta, kao i tzv. barbarskih država i plemena u novi društveno-ekonomski poredak poznat kao feudalizam.